Waarom niemand mag oordelen over het trauma van een ander
Oordeel niet: waarom niemand mag oordelen over het trauma van een ander. Wanneer iemand te maken krijgt met trauma, is de neiging om snel te oordelen vaak groot. Het komt helaas nog steeds vaak voor dat vragen als “is dat écht zo erg?” of “ja, maar anderen hebben veel ergere dingen meegemaakt” worden gesteld. Ik vind dit heel erg jammer, want de harde waarheid is simpel: niemand anders kan en mag oordelen over de oorsprong van het trauma van een ander. Trauma is een diep persoonlijke ervaring en de impact ervan varieert enorm van persoon tot persoon. Oordelen over de oorsprong van trauma kan het herstelproces ernstig belemmeren.
In dit artikel geef ik drie redenen waarom oordelen over het trauma van een ander schadelijk is voor herstel en geef ik drie concrete adviezen om juist te helpen.
Drie redenen waarom oordelen schadelijk is voor herstel
1. Oordelen vergroot het gevoel van isolatie
Als iemand met trauma te maken heeft, voel deze zich vaak al geïsoleerd en onbegrepen. Been there, done that. Wanneer hun ervaringen worden geminimaliseerd of beoordeeld (of zelfs veroordeeld) door anderen, wordt dit gevoel alleen maar versterkt. Het idee dat de pijn niet ‘legitiem’ is, kan ervoor zorgen dat ze zich nog verder terugtrekken. Dit staat het vermogen om steun te zoeken en uiteindelijk om te herstellen enorm in de weg. Volgens een studie gepubliceerd in Trauma, Violence, & Abuse, ervaren mensen met trauma vaak schaamte en schuldgevoelens wanneer hun ervaringen worden beoordeeld door anderen, wat (logischerwijs) hun herstel bemoeilijkt .
2. Stigma en zelfstigma
Het oordelen over het trauma van een ander draagt bij aan het creëren van stigma. Dit kan weer leiden tot zelfstigma, waarbij het individu zijn eigen ervaringen en gevoelens begint te onderschatten of zelfs ontkennen. Dit zelfstigma kan een vernietigende impact hebben op iemands zelfvertrouwen en de bereidheid om hulp te zoeken. Zelfstigma is één van de grootste obstakels voor mensen om in therapie te gaan en hun trauma te verwerken . Het creëren van een veilige ruimte zonder oordeel is cruciaal voor het doorbreken van dit patroon.
3. Trauma is individueel en niet universeel meetbaar
Laat deze vooral op je inwerken. Trauma is geen objectieve gebeurtenis die voor iedereen op dezelfde manier voelt. Wat voor de een een traumatische ervaring is, kan voor een ander minder ernstig lijken. Maar dat maakt de ervaring niet minder reëel. Trauma wordt vaak gedefinieerd door de impact op de persoon, niet door de aard van de gebeurtenis. Oordelen over iemands ervaring op basis van je eigen perspectief gaat voorbij aan dit feit en kan er zelfs toe leiden dat iemand niet serieus genomen wordt. Dit negeren van de gevoelens van de persoon kan leiden tot een verergering van symptomen van posttraumatische stress .
Hoe kun je wél helpen? Drie concrete adviezen
1. Creëer een veilige ruimte zonder oordeel
Een van de belangrijkste manieren om iemand met trauma te ondersteunen, is door een veilige en empathische ruimte te bieden zonder oordeel. Vermijd uitspraken als “het had erger kunnen zijn, je moet gewoon wat positiever denken” of “dat is toch geen reden om je zo te voelen?” Focus in plaats daarvan juist op het serieus nemen van gevoelens: “het spijt me dat je dit hebt moeten doormaken” en “het klinkt alsof het een zware ervaring voor je was.” Dit soort bevestiging geeft iemand de ruimte om te voelen wat hij of zij voelt, zonder bang te hoeven zijn voor negatieve reacties.
2. Moedig hulpverlening aan
Vaak durven mensen met trauma geen hulp te zoeken vanwege het stigma dat rondom psychische problemen en hulpverlening hangt. Je kunt bijdragen door hulpverlening openlijk te bespreken en te normaliseren. Het is immers niet gek om hulp te vragen. Waarom is het niet raar om hulp te vragen bij een lichamelijk probleem en wel bij een psychisch probleem? Er is hulp voor beide en het is in beide situaties normaal om deze hulp te gebruiken. Onderzoek toont aan dat mensen die worden aangemoedigd door hun omgeving eerder geneigd zijn om professionele hulp te zoeken . Help iemand door te vragen of je mee kan denken over de mogelijkheden, zonder dat je onder druk te zet. Druk zorgt er juist weer voor dat de spreekwoordelijke hakken in het zand gaan. Zorg ervoor dat ze weten dat er geen schaamte is in het krijgen van hulp, en dat hun ervaring serieus wordt genomen.
3. Empathie en luisteren
Een van de meest effectieve manieren om iemand die te maken heeft met trauma te ondersteunen, is simpelweg door zonder oordeel te luisteren. Dit betekent actief luisteren, waarbij je de focus legt op wat de ander nodig heeft. Vraag jezelf af: Hoe vaak vul ik in voor de ander? Hoe vaak laat ik stiltes vallen zodat de ander de ruimte heeft om te spreken? Onderzoek heeft aangetoond dat empathisch luisteren de sleutel is tot het opbouwen van vertrouwen en het ondersteunen van het verwerkingsproces van trauma .
Het gevaar van oordelen en stigma
Het gevaar van oordelen is dat het vaak onzichtbaar blijft, maar toch blijvende schade kan aanrichten. Trauma, PTSS, en andere mentale gezondheidsproblemen zijn vaak beladen met stigma’s, en oordelen versterkt deze. Als je oordeelt draagt dit bij aan de muur van stilte en schaamte die rond trauma en mentale gezondheid hangt. Dit kan ertoe leiden dat mensen zichzelf niet meer serieus genomen voelen, geen hulp zoeken en in een neerwaartse spiraal terechtkomen.
Door dat oordeel weg te halen en het door het bieden van empathie en begrip, deze vicieuze cirkel doorbroken worden. Niemand, behalve de persoon zelf, kan de omvang en de impact van trauma echt begrijpen. Wat we wel kunnen doen, is luisteren, valideren en ondersteunen op de weg naar herstel.
Meer lezen
Voor wie verder wil duiken in het onderwerp herstel na trauma en meer praktische inzichten zoekt, is het boek Onderweg een waardevolle aanvulling. Boordevol persoonlijke ervaringen, levenslessen en effectieve strategieën om de weg naar herstel te vergemakkelijken. Door heldere inzichten te lezen, kun je niet alleen jezelf beter begrijpen, maar ook de tools krijgen die je helpen om anderen empathisch te ondersteunen in hun proces. Onderweg biedt een bron van inspiratie voor iedereen die de regie over zijn of haar leven wil herpakken na trauma.
#onderwegmeterik #herstel #ptss #trauma #stigma