Stigma rondom PTSS en veteranen: afrekenen met een hardnekkige misvatting
Stigma rondom PTSS en veteranen: afrekenen met een hardnekkige misvatting. Een van de meest wijdverbreide misvattingen is dat bijna iedere veteraan aan PTSS lijdt. Daarnaast bestaat het idee dat PTSS voornamelijk of zelfs exclusief een aandoening is die militairen treft. Deze aannames zijn schadelijk voor zowel veteranen als de bredere samenleving en doen geen recht aan de werkelijkheid. In dit vervolg op het artikel over stigma en zelfstigma wil ik ingaan op de specifieke vooroordelen die bestaan over veteranen en PTSS, en hoe we deze kunnen weerleggen en nuanceren. Ook kijken we naar het bredere plaatje van PTSS in de samenleving.
De mythe dat alle veteranen PTSS hebben
Het beeld dat vrijwel alle veteranen die op missie zijn geweest, lijden aan PTSS is een hardnekkig stigma. Deze veronderstelling komt voort uit een misplaatst idee dat blootstelling aan oorlog en conflict automatisch leidt tot traumatische klachten. Hoewel het onmiskenbaar is dat opereren onder extreme omstandigheden psychische uitdagingen met zich mee kán brengen, weerspiegelt dit beeld niet de realiteit voor de grote meerderheid van de veteranen.
Uit cijfers van het Nederlandse Veteraneninstituut blijkt dat meer dan 90% van alle veteranen hun missie als waardevol en verrijkend hebben ervaren. Slechts een klein percentage, geschat op ongeveer 5%, ontwikkelt daadwerkelijk PTSS als gevolg van hun ervaringen tijdens een missie. Dit betekent dat het gros van de veteranen hun missie juist als positief ziet en zelfs als een belangrijke bron van persoonlijke groei. Deze cijfers weerleggen de veronderstelling dat veteranen automatisch getraumatiseerd terugkeren van hun missie.
Daarnaast toont onderzoek aan dat veel veteranen hun militaire ervaringen beschouwen als essentieel voor hun ontwikkeling als mens, waarbij zij discipline, teamwork en leiderschap hebben ontwikkeld. Dit zijn kwaliteiten die hen vaak goed van pas komen in hun leven na hun militaire carrière. Het is extreem belangrijk om veteranen niet alleen te zien als slachtoffers van trauma, maar juist ook als waardevolle leden van de samenleving die unieke vaardigheden en inzichten meebrengen. Erkenning en waardering voor deze positieve aspecten van hun militaire ervaringen is essentieel om het stigma te doorbreken.
PTSS treft níet alleen militairen
Een ander veelvoorkomend stigma rondom PTSS is dat het bijna exclusief een militair fenomeen is. Hoewel militairen een risicogroep vormen door mogelijke blootstelling aan extreme omstandigheden, is PTSS een aandoening die in alle lagen van de bevolking voorkomt. Het kan ontstaan na een breed scala aan traumatische gebeurtenissen, zoals verkeersongevallen, natuurrampen, seksueel of fysiek geweld, of het verlies van een dierbare.
Volgens cijfers van het Trimbos-instituut krijgt naar schatting 7% van de volwassen bevolking ooit in hun leven te maken met PTSS. Dit percentage omvat mensen uit alle lagen van de bevolking en beroepen, en dus niet alleen veteranen. Trauma kent geen grenzen en kan iedereen treffen, ongeacht achtergrond, beroep of levenservaring. Door PTSS uitsluitend als een ‘militaire’ aandoening te bestempelen, doen we de miljoenen mensen die door andere vormen van trauma worden getroffen, tekort.
Het is belangrijk om te erkennen dat trauma subjectief is en voor iedereen anders kan zijn. Wat voor de een een schokkende ervaring is, kan voor een ander beter te hanteren zijn. Dit verschil in reacties op trauma benadrukt het belang van begrip en compassie voor mensen die worstelen met PTSS, ongeacht de oorzaak. Het stigma dat PTSS alleen militairen treft, houdt niet alleen een onjuist beeld in stand, maar maakt het ook moeilijker voor andere slachtoffers van trauma om de hulp te zoeken die ze nodig hebben.
Waarom het doorbreken van deze stigma’s essentieel is
Deze stigma’s rondom PTSS — zowel het idee dat alle veteranen eraan lijden als het idee dat het exclusief een militaire aandoening is — zijn schadelijk voor de betrokkenen en hun herstel. Hier zijn drie redenen waarom het essentieel is deze stigma’s te doorbreken:
1. Verminderen van schaamte en zelfstigma
Het idee dat alle veteranen PTSS hebben, kan bij veteranen zonder psychische klachten leiden tot weerstand en onbegrip. Zij herkennen zich niet in dit sterotype beeld en kunnen het gevoel hebben zich te moeten ‘verdedigen’ tegen het stigma. Dit kan bijdragen aan een gevoel van vervreemding, maar ook groeiend onbegrip voor collega’s die wel te maken hebben met trauma en PTSS. Aan de andere kant kunnen veteranen met PTSS zich juist schamen om hulp te zoeken, omdat ze niet willen worden gezien als stereotypen van de ‘getraumatiseerde veteraan.’ Het verminderen van deze stigma’s kan schaamte wegnemen en ervoor zorgen dat veteranen en anderen met trauma zich vrij voelen om hulp te zoeken.
2. Het bieden van een realistischer beeld van PTSS
Door te erkennen dat PTSS veel vaker voorkomt buiten de militaire context, creëren we een realistischer beeld van deze aandoening. Dit zorgt ervoor dat mensen uit andere risicogroepen, zoals slachtoffers van misbruik, geweld of ongevallen, zich eerder herkennen in de symptomen en hulp zoeken. Een breder begrip van wat PTSS is en wie het treft, is essentieel en kan leiden tot meer effectieve behandelingen en een grotere toegankelijkheid van beschikbare hulp.
3. Het bevorderen van erkenning en waardering voor veteranen
Het stigma dat alle veteranen aan PTSS lijden, doet afbreuk aan de ervaringen van de meerderheid van de veteranen die hun missies als positief ervaren. Erkenning en waardering voor hun prestaties, zowel tijdens als na hun dienst, is essentieel om hen te ondersteunen in hun terugkeer naar de samenleving. Door te focussen op de waardevolle en verrijkende aspecten van hun ervaringen doen we recht aan de toegevoegde waarde van veteranen voor de samenleving, zonder dat ze worden gereduceerd tot slachtoffers van trauma.
Adviezen om stigma’s tegen te gaan
1. Voorlichting en bewustwording
Het vergroten van het bewustzijn rondom PTSS en trauma is essentieel om stigma’s te doorbreken. Dit kan door middel van educatieve campagnes, zoals die van het Nederlandse Veteraneninstituut, waarin zowel de positieve als de uitdagende aspecten van het militaire leven worden belicht. Ook voorlichting over de brede oorzaken van PTSS kan helpen om misvattingen te verminderen.
2. Het delen van persoonlijke verhalen
Veteranen en anderen die met PTSS te maken hebben, kunnen een belangrijke rol spelen in het doorbreken van stigma’s door hun persoonlijke verhalen te delen. Ik ben er trots op, dat ik hierin een ‘kartrekker’ ben geweest en ben. Door open te zijn over zowel de uitdagingen als de waardevolle aspecten van hun ervaringen, kunnen deze verhalen helpen om een realistischer beeld te creëren van wat het betekent om met trauma te leven.
3. Toegang tot psychologische hulp verbeteren
Het normaliseren van psychologische hulpverlening is een belangrijke stap in het tegengaan van stigma’s. Het aanbieden van laagdrempelige hulp kan mensen helpen om de stap naar hulpverlening te zetten zonder zich te hoeven schamen. Daarnaast moeten we ervoor zorgen dat iedereen toegang heeft tot de juiste behandelingen en ondersteuning. In de huidige maatschappelijke situatie, waarin de wachttijden binnen de GGZ langer zijn dan ooit en hierin niet snel een verbetering is te verwachten, is dit een grote uitdaging.
Erik Krikke: een waardevolle missie
Ik ben Erik Krikke, veteraan, schrijver, theatermaker en ervaringsdeskundige. Ondanks mijn eigen confrontatie met trauma en PTSS, kijk ik met trots terug op mijn missie en beschouw ik deze als verrijkend voor mijn leven. Zonder die ervaringen had ik nooit kunnen komen waar ik nu sta. In mijn boeken, zoals Operatie Geslaagd en mijn nieuwste werk Onderweg, deel ik mijn persoonlijke ervaringen en bied ik hoop en perspectief aan anderen die te maken hebben met trauma. Mijn verhalen zijn niet alleen inspirerend, maar ook een krachtig middel gebleken om stigma’s rondom PTSS te doorbreken. Ik wil helpen om meer begrip en erkenning te creëren voor de complexe werkelijkheid van trauma en herstel.
#onderwegmeterik #herstel #ptss #trauma #stigma #doorbreekhetstigma #erkenning #waardering #veteranen #veteraan